แบบทดสอบออนไลน์ แนวข้อสอบ ชุดที่ 53 พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 จำนวน 100 ข้อ พร้อมเฉลย

แบบทดสอบออนไลน์ แนวข้อสอบ ชุดที่ 53 พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 จำนวน 100 ข้อ พร้อมเฉลย

นี่คือสรุปสาระสำคัญของ พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540

พ.ร.บ. ฉบับนี้ถือเป็นกฎหมายสำคัญที่เปลี่ยนวัฒนธรรมการทำงานของหน่วยงานราชการไทย จากเดิมที่ยึดหลัก "ปกปิดเป็นหลัก" มาสู่หลักการใหม่คือ "เปิดเผยเป็นหลัก ปกปิดเป็นข้อยกเว้น" (Right to Know) โดยมีเป้าหมายเพื่อให้การบริหารงานของรัฐมีความโปร่งใส ตรวจสอบได้ และส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชน

สาระสำคัญหลักของ พ.ร.บ. ข้อมูลข่าวสารฯ

หลักการสำคัญของกฎหมายฉบับนี้ แบ่งออกเป็นส่วนหลักๆ ได้ดังนี้ครับ

1. สิทธิในการรับรู้ข้อมูลข่าวสารของประชาชน

ประชาชนทุกคน (รวมถึงคนต่างด้าว) มีสิทธิในการเข้าถึงและรับรู้ข้อมูลข่าวสารของราชการ โดยไม่จำเป็นต้องมีส่วนได้เสียเกี่ยวข้องกับข้อมูลนั้นๆ

2. ประเภทของข้อมูลข่าวสารของราชการ

กฎหมายได้แบ่งประเภทข้อมูลข่าวสารไว้ 3 ประเภทหลัก ดังนี้

ก. ข้อมูลข่าวสารที่ "ต้อง" เปิดเผย (หน่วยงานต้องจัดให้)

เป็นข้อมูลที่หน่วยงานรัฐ ต้อง จัดเตรียมไว้ให้ประชาชนเข้าตรวจดูได้เอง โดยไม่ต้องมีการร้องขอ แบ่งเป็น 2 ส่วนสำคัญ:

1. ข้อมูลที่ต้องลงพิมพ์ในราชกิจจานุเบกษา (มาตรา 7)

   • โครงสร้างและการจัดองค์กร

   • อำนาจหน้าที่และวิธีการดำเนินงาน

   • กฎ มติ ครม. ข้อบังคับ คำสั่ง หนังสือเวียน ที่มีสภาพเป็น "กฎ" (มีผลทั่วไปต่อเอกชน)

2. ข้อมูลที่ต้องจัดไว้ให้ประชาชนตรวจดู (มาตรา 9)

   • ผลการพิจารณาหรือคำวินิจฉัยที่มีผลโดยตรงต่อเอกชน

   • นโยบาย หรือการตีความ

   • แผนงาน โครงการ และงบประมาณ

   • ข้อมูลการจัดซื้อจัดจ้าง หรือการประกวดราคา

ข. ข้อมูลข่าวสารที่ "อาจ" ไม่ต้องเปิดเผย (ข้อมูลที่เป็นข้อยกเว้น)

นี่คือส่วนที่ "ปกปิดเป็นข้อยกเว้น" (มาตรา 15) หน่วยงานของรัฐ อาจใช้ดุลพินิจ มีคำสั่งไม่เปิดเผยก็ได้ หากเห็นว่าการเปิดเผยนั้นจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อประโยชน์สำคัญของรัฐหรือเอกชน เช่น

1. ข้อมูลที่กระทบต่อ สถาบันพระมหากษัตริย์

2. ข้อมูลที่กระทบต่อ ความมั่นคงของประเทศ (เช่น การป้องกันประเทศ, การข่าวกรอง)

3. ข้อมูลที่กระทบต่อ การบังคับใช้กฎหมาย (เช่น ข้อมูลสำนวนการสอบสวน ที่จะทำให้จับผู้ร้ายไม่ได้)

4. ความเห็นหรือคำแนะนำภายใน (เฉพาะที่ใช้ประกอบการพิจารณาภายใน ยังไม่เป็นมติ)

5. ข้อมูลที่อาจก่อให้เกิด อันตรายต่อชีวิตหรือความปลอดภัย ของบุคคล

6. ข้อมูลส่วนบุคคล (เช่น ประวัติสุขภาพ, ประวัติอาชญากรรม) ที่การเปิดเผยจะล่วงละเมิดสิทธิส่วนบุคคลอย่างร้ายแรง

7. ข้อมูลที่มีกฎหมายอื่นคุ้มครองไม่ให้เปิดเผย (เช่น ความลับทางการค้า)

ข้อสำคัญ: การไม่เปิดเผยข้อมูลตามมาตรา 15 นี้ ไม่ใช่การห้ามเปิดเผยโดยเด็ดขาด หน่วยงานต้องใช้ดุลพินิจ หากเห็นว่า "ประโยชน์สาธารณะ" มีน้ำหนักมากกว่าความเสียหาย ก็สามารถเปิดเผยได้

ค. ข้อมูลข่าวสารส่วนบุคคล (มาตรา 21-25)

เป็นข้อมูลเกี่ยวกับสิ่งเฉพาะตัวของบุคคล (เช่น ชื่อ, ที่อยู่, ประวัติสุขภาพ, ฐานะการเงิน)

• หน้าที่หน่วยงาน: ต้องจัดเก็บอย่างระมัดระวัง, เก็บเท่าที่จำเป็น และห้ามเปิดเผยต่อบุคคลที่สามโดยไม่ได้รับความยินยอม (ยกเว้นมีกฎหมายให้อำนาจ)

• สิทธิของเจ้าของข้อมูล (มาตรา 25): บุคคลมีสิทธิที่จะขอดูข้อมูลเกี่ยวกับตนเอง และมีสิทธิ "แก้ไข" ข้อมูลของตนเองให้ถูกต้องได้

3. กลไกการขอและการอุทธรณ์

• การขอข้อมูล: ประชาชนสามารถยื่นคำขอ (ส่วนใหญ่เป็นลายลักษณ์อักษร) ต่อหน่วยงานที่ครอบครองข้อมูลนั้น

• การพิจารณา: หน่วยงานต้องดำเนินการให้ "โดยไม่ชักช้า"

• การอุทธรณ์: หากหน่วยงานปฏิเสธไม่เปิดเผยข้อมูล หรือไม่ปฏิบัติตามคำขอ ผู้ร้องขอมีสิทธิ อุทธรณ์ต่อคณะกรรมการวินิจฉัยการเปิดเผยข้อมูลข่าวสาร (กวฉ.) ซึ่งเป็นองค์กรอิสระในการพิจารณา

4. องค์กรกำกับดูแล

องค์กรหลักที่ดูแลการปฏิบัติตามกฎหมายนี้คือ คณะกรรมการข้อมูลข่าวสารของราชการ (กขร.) ซึ่งมีหน้าที่กำหนดนโยบาย ให้คำปรึกษา และกำกับดูแลโดยรวม
********
แบบทดสอบออนไลน์